Khi cuộc sống vợ chồng trở nên trầm trọng mà mục đích hôn nhân không đạt được thì ly hôn là lựa chọn cuối cùng. Thủ tục giải quyết yêu cầu ly hôn mà đương sự đều là công dân Việt Nam không phức tạp, được Tòa án nhân dân cấp huyện thụ lý và giải quyết. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài do người nước ngoài tranh chấp, thủ tục phức tạp, Tòa án nhân dân cấp huyện không có quyền xét xử.
Ly hôn có yếu tố nước ngoài là gì
Mục lục bài viết
Ly hôn có yếu tố nước ngoài là việc ly hôn giữa một bên là công dân Việt Nam và một bên là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa các bên là người nước ngoài nhưng sinh sống tại Việt Nam; giữa người Việt Nam với nhau nhưng căn cứ để xác lập, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó theo pháp luật nước ngoài, phát sinh tại nước ngoài hoặc tài sản liên quan đến quan hệ đó ở nước ngoài.
“Điều 127. Ly hôn có yếu tố nước ngoài
1. Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định của Luật này.
2. Trong trường hợp bên là công dân Việt Nam không thường trú ở Việt Nam vào thời điểm yêu cầu ly hôn thì việc ly hôn được giải quyết theo pháp luật của nước nơi thường trú chung của vợ chồng; nếu họ không có nơi thường trú chung thì giải quyết theo pháp luật Việt Nam.
3. Việc giải quyết tài sản là bất động sản ở nước ngoài khi ly hôn tuân theo pháp luật của nước nơi có bất động sản đó.“
Như vậy, việc ly hôn có yếu tố nước ngoài được giải quyết theo pháp luật Việt Nam. Luật cũng tôn trọng việc giải quyết ly hôn theo pháp luật của các nước khác trong trường hợp hai bên là công dân Việt Nam nhưng không thường trú tại Việt Nam thì giải quyết ly hôn ở nước nơi họ thường trú, và bất động sản của họ được giải quyết theo quy định tại nơi có bất động sản đó.
Xem thêm mẫu đơn ly hôn có yếu tố nước ngoài
Thẩm quyền giải quyết ly hôn có yếu tố nước ngoài
Thẩm quyền theo Quốc gia:
Tòa án Việt Nam có thẩm quyền giải quyết vụ việc ly hôn có yếu tố nước ngoài mà nguyên đơn hoặc bị đơn là công dân Việt Nam hoặc các đương sự là ngước nước ngoài cư trú, làm ăn, sinh sống lâu dài tại Việt Nam theo quy định tại Điểm d Khoản 1 Điều 469 Bộ luật tố dụng dân sự 2015
Thẩm quyền theo cấp Tòa án:
Theo khoản 3 Điều 35 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, cụ thể:
“ Những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 (tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình) và khoản 2 Điều này mà có đưỡng sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan Lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện”.
Và Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, quy định về thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, cụ thể:
“1. Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những vụ việc sau đây:
a) Tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 26, 28, 30 và 32 của Bộ luật này, trừ những tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện quy định tại khoản 1 và khoản 4 Điều 35 của Bộ luật này;
b) Yêu cầu về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 27, 29, 31 và 33 của Bộ luật này, trừ những yêu cầu thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện quy định tại khoản 2 và khoản 4 Điều 35 của Bộ luật này;
c) Tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 3 Điều 35 của Bộ luật này.
2. Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những vụ việc dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện quy định tại Điều 35 của Bộ luật này mà Tòa án nhân dân cấp tỉnh tự mình lấy lên để giải quyết khi xét thấy cần thiết hoặc theo đề nghị của Tòa án nhân dân cấp huyện.”
Căn cứ những quy định trên thì thẩm quyền giải quyết ly hôn có yếu tố nước ngoài thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Ngoài ra trong trường hợp đặc biệt được quy định tại khoản 4 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, nếu vụ việc ly hôn diễn ra giữa công dân nước tại Việt Nam cư trú ở khu vực biên giới với công dân nước láng giềng có cùng cư trú ở khu vực biên giới với nước Việt Nam thì thẩm quyền thuộc về Tòa án nhân dân cấp huyện.
Đối với trường hợp bị đơn không xác định được nơi cư trú, làm việc, trụ sở ở Việt Nam thì căn cứ vào khoản 1 – Điều 40 – Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, cụ thể:
“ Nguyên đơn có quyền lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động trong các trường hợp sau:
a) nếu không biết nơi cư trú, làm việc, trụ sở của bị đơn thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở cuối cùng hoặc nơi bị đơn có tài sản giải quyết;
………
c) Nếu bị đơn không có nơi cư trú, làm việc, trụ sở ở Việt Nam hoặc vụ án về tranh chấp việc cấp dưỡng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi mình cư trú, làm việc, có trụ sở giải quyết;”.
Hồ sơ ly hôn có yếu tố nước ngoài cần có
(i) Đơn ly hôn đơn phương; Đơn ly hôn thuận tình Lưu ý, trường hợp người ký là người đang ở nước ngoài thì phải có xác nhận của đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài (đối với người Việt Nam) hoặc xác nhận của cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài (đối với người nước ngoài).
(ii) Bản chính giấy đăng ký kết hôn;
(iii) Bản sao chứng thực sổ hộ khẩu;
(iv) Bản sao chứng thực Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/Hộ khẩu của vợ và chồng;
(v) Bản sao giấy khai sinh của con;
(vi) Tài liệu, chứng cứ khác chứng minh tài sản yêu cầu phân chia như: giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,…
Thủ tục ly hôn có yếu tố nước ngoài
Bước 1: Nộp hồ sơ khởi kiện về việc xin ly hôn tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền;
Bước 2: Sau khi nhận đơn khởi kiện cùng hồ sơ hợp lệ trong thời hạn khoảng 7-15 ngày, Tòa án kiểm tra đơn và nếu đầy đủ thì Tòa thông báo nộp tiền tạm ứng án phí;
Bước 3: Nộp tiền tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm tại cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền và nộp lại biên lai tiền tạm ứng án phí cho Tòa án;
Bước 4: Tòa án sẽ triệu tập và tiến hành thủ tục theo quy định pháp luật.
Các trường hợp cần lưu ý khi ly hôn có yếu tố nước ngoài
(i) Đương sự là người nước ngoài không định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam có mặt hoặc không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
(ii) Đương sự là người Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở nước ngoài có mặt hoặc không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
(iii) Đương sự là người nước ngoài định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam nhưng không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
(iv) Đương sự là người Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam nhưng không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự;
(v) Cơ quan, tổ chức không phân biệt là cơ quan, tổ chức nước ngoài hay cơ quan, tổ chức Việt Nam mà không có trụ sở, chi nhánh, văn phòng đại diện tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý vụ việc dân sự.
Khó khăn khi li hôn có yếu tố nước ngoài
Thông thường, trong vụ án li hôn, toà án theo lãnh thổ có thẩm quyền thụ lý giải quyết vụ án là Toà án nơi bị đơn cư trú. Tuy nhiên, trường hợp đơn phương ly hôn có bị đơn là người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì nguyên đơn (người khởi kiện yêu cầu giải quyết ly hôn) có quyền lựa chọn Toà án nơi mình cư trú, làm việc để giải quyết. Trong trường hợp này, trên thực tế nhiều người cho rằng nơi nguyên đơn cư trú đơn thuần là nơi thường trú. Tuy nhiên, theo Luật Cư trú thì nơi cư trú bao gồm nơi thường trú hoặc nơi tạm trú. Do đó, nguyên đơn có thể lựa chọn Toà án nơi có điều kiện thuận lợi hơn để giải quyết ly hôn. Xin đề cập thêm rằng, việc tạm trú hợp pháp được Toà án công nhận phải đáp ứng các thủ tục pháp luật quy định, có sổ tạm trú hoặc có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền tại địa phương.
Trong nhiều trường hợp, dù đã xác định đúng thẩm quyền của Toà án nhưng Toà án vẫn không thể thụ lý giải quyết vụ án ly hôn do ngoài địa chỉ của Bị đơn theo Giấy chứng nhận kết hôn thì người khởi kiện không thể cung cấp thêm bất kỳ thông tin nào khác cho Toà án. Với một số Toà án khó khăn hơn thì việc không tiếp nhận hồ sơ khởi kiện hoặc nhận hồ sơ nhưng ra thông báo yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện hay cung cấp thêm các tài liệu, chứng cứ là thường xuyên gặp phải. Điều này sẽ làm cho quá trình ly hôn bị kéo dài và khó khăn ngay từ những giai đoạn đầu tiên.
Do đó, người có nhu cầu ly hôn tại Việt Nam phải yêu cầu Bị đơn hỗ trợ cung cấp địa chỉ thường trú hoặc địa chỉ liên lạc hiện tại có thể liên lạc được và các tài liệu chứng minh địa chỉ đó như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ hộ khẩu, giấy phép kinh doanh do Bị đơn là chủ sở hữu,
Tuy nhiên, do mâu thuẫn trong cuộc sống hôn nhân nên không phải khi nào Bị đơn cũng hỗ trợ cung cấp địa chỉ hoặc có điều kiện gửi các tài liệu chứng minh địa chỉ cư trú về Việt Nam cho người khởi kiện. Khi đó, người khởi kiện có thể làm đơn với nội dung cam kết tính chính xác về địa chỉ của bị đơn và đề cập lý do không thu thập được các tài liệu này để gửi cho Toà án và nộp kèm với hồ sơ khởi kiện ban đầu để việc tiếp nhận và thụ lý vụ án tại Toà án được thuận lợi hơn.
Xin lưu ý thêm rằng, trong tường hợp thuận tình ly hôn và được cung cấp mọi tài liệu thì khi tài liệu được gửi về Việt Nam từ nước ngoài phải được hợp pháp hoá lãnh sự tại cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam đặt tại nước sở tại nơi bị đơn cư trú. Khi về đến Việt Nam, các tài liệu này phải được dịch thuật kèm theo hồ sơ được hợp pháp hoá lãnh sự nêu trên và nộp cho Toà án. Khi đó, hồ sơ từ nước ngoài gửi về mới được xem là hợp pháp, hợp lệ và được Toà án công nhận.
Giải đáp một số thắc mắc khi ly hôn có yếu tố nước ngoài
1,Có được chia tài sản ly hôn có yếu tố nước ngoài hay không?
Cũng giống ngư ly hôn trong nước, khi ly hôn có yếu tố nước vẫn được chia tài sản với điều kiện phải có giấy tờ chứng minh đó là tài sản chung của vợ chồng.
Để biết thêm chi tiết tham khảo: Chia tài sản và quyền nuôi con khi ly hôn có yếu tố nước ngoài?
2. Ly hôn có yếu tố nước ngoài khi vắng vợ hoạc chồng?
trong trương hợp trên thì tòa vẫn thụ ly. Tìm hiểu kỹ hơn tại đây
Tham khảo thêm các vấn đề hôn nhân khác Tại đây
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật. Hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn
